چکیده 

مقدمه: این مطالعه با هدف شناسایی این عوامل و ارائه راهکارهای عملی برای تشخیص سریع‌تر و ارائه خدمات حمایتی و مداخله‌ای به موقع به کودکان اتیسم و خانواده‌های آنها اجرا شد.

مواد و روش ها: این مطالعه بر روی 198 کودک مبتلا به اختلالات طیف اتیسم ثبت شده در سامانه دانشگاه علوم پزشکی همدان تا پایان دیماه 1403 در استان همدان انجام شد. تشخیص اتیسم بر اساس معیارهایDSM-V  و ADI-R و توسط روانپزشک صورت گرفت. اطلاعات دموگرافیک کودک و والدین، عوامل مرتبط با بارداری و زایمان و ریسک فاکتورهای احتمالی ابتلا از سامانه استخراج و ارتباط آنها با زمان تشخیص اتیسم بررسی شد. برای مقایسه میانه زمان تشخیص اتیسم بر اساس سطوح متغیرهای مورد بررسی از آزمون Log-rank استفاده شد.

یافته ها: در مطالعه حاضرکودکان ساکن روستا میانه زمان تشخیص طولانی تری (48 ماه) نسبت به کودکان ساکن شهر (36 ماه) داشتند و این تفاوت معنادار بود (P=0.03). میانه زمان تشخیص در کودکانی که پدرانشان دارای تحصیلات ابتدایی بودند (45 ماه) به طور قابل توجهی بیشتر از کودکانی بود که پدرانشان دارای تحصیلات دبیرستان و دیپلم (36 ماه) یا دانشگاهی (5/35ماه) بودند (P=0.03). همچنین تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماهه اول تولد با زمان تشخیص اتیسم ارتباط داشته (P=0.005) و کودکان با سطح اختلال خفیف به شکل معناداری میانه زمان تشخیص طولانی تری داشتند (P=0.04).

نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که کودکان ساکن روستا، فرزندان پدران با تحصیلات ابتدایی و کودکان با سطح اختلال خفیف‌تر، اختلال طیف اتیسم در آنها دیرتر تشخیص داده می شود.