مقدمه و هدف: محدویت منابع در اقتصاد بهداشت و درمان، مهمترین دلیل توجه به امر بهره وری و استفاده مقتضی با بازدهی مطلوب از امکانات موجود در تمامی حوزه های مدیریت بهداشت و درمان است. این مطالعه با هدف ارزیابی کارآیی فنی بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی (آموزشی و غیر آموزشی)، استان همدان براساس شاخص های عملکردی و مدل ریاضی تحلیل فراگیر اطلاعات (DEA) در سال 1389 انجام پذیرفته است.

مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه توصیفی ـ مقطعی است. اطلاعات به روش میدانی، کتابخانه ای و بهره گیری از رساله های دکتری و پایان نامه های کارشناسی ارشد مرتبط با ارزیابی کارایی، مراجعه مستقیم به بیمارستانها و معاونت درمان دانشگاه و مرکز آمار دانشگاه و مجموعه نسبتاً کاملی از شاخص هایی که برای ارزیابی کارآیی می تواند مورد استفاده قرار گیرد، جمع آوری و براساس روش تحلیل فراگیر اطلاعات (DEA) با نسخه DEAP2 به ارزیابی کارآیی فنی در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان همدان پرداخته شده است. مدل مورد استفاده در این پژوهش از DEA چند مرحله ای و در تجزیه و تحلیل اطلاعا ت ازمدل حداقل سازی عوامل تولید و بازدهی متغیر استفاده شده است. یافته ها: اطلاعات جمع آوری شده در دو گروه نهاده شامل تعداد پزشکان (پزشکان عمومی، پزشکان متخصص، پزشکان اینترن در بیمارستانهای آموزشی، پزشکان رزیدنت در بیمارستان های آموزشی، تعداد پرستاران (پرستاران، کمک بهیار، بهیار)، تعداد سایر پرسنل و تحت فعال و گروه ستاده شامل تعداد اعمال جراحی، تعداد بیماران سرپایی، درصد اشغال تحت، متوسط اقامت بیمار و تخت روز بستری می باشد. سپس کارایی فنی بیمارستان ها محاسبه و بیمارستان های کارا (ضریب کارایی 1=E) و غیر کارا (زیر واحد) به دست امده است.

بحث و نتیجه گیری: با توجه به مطالعات پیشین میانگین مدت اقامت و تخت فعال عامل مهمی در بالا و یا پایین بودن کارایی فنی بیمارستان ها بوده است. در این پژوهش نیز عوامل تولید (نهاده ها) نقش بسزایی در تعیین کارایی بیمارستان ها دارد. براساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که در استان همدان به طور میانگین از عوامل تولید ( نهاده ها) به ترتیب: 3 نفر پزشک، 9 نفر پرستار، 8 نفر سایر پرسنل و 3 تخت فعال به خوبی استفاده نشده است و باید از عوامل تولید حذف و به طور بهینه استفاده نمود تا بیمارستان های استان همدان به طور میانگین به سطح کارایی فنی مطلوب برسند.